W związku z tym, że pogoda nie pozwala oderwać się od Ziemi jest czas na opisanie trochę innego lotnictwa. Poniżej zamieszczam mój artykuł dla GPRz, w którym opisuję ciekawą historię z zeszłego roku.
Wszystko zaczęło się od przeczytania książki „Lotnicze
tradycje Bieszczadów” Andrzeja Olejko. Opisana w niej historia radzieckiego
myśliwca rozbitego pod Okrąglikem (1101
m n.p.m.)zainspirowała grupę pilotów i pracowników Akademickiego Ośrodka
Szybowcowego w Bezmiechowej do wyjścia w góry. Chcieliśmy odnaleźć miejsce gdzie leżą szczątki rozbitego
samolotu i prowizoryczny grób pilota Armii Czerwonej. W międzyczasie
dowiedzieliśmy się od bieszczadzkiego instruktora paralotniowego (Wacława Kuzło
z Prowing Team) o tym, że natknął się podczas swoich powietrznych wędrówek po
górach na miejsce katastrofy lotniczej sprzed wielu lat, które znajduje się w
okolicy naszego celu podróży. Konsternacja była tym większa, iż z opisu
wynikało, że samolot ten leży nie w miejscu do którego chcieliśmy się
pierwotnie udać, lecz po przeciwnej
stronie przełęczy…
I tak
oto 14 listopada 2012 roku, pełni nadziei na emocjonujące spotkanie z historią,
dojechaliśmy na „koniec Polski”. Nie sposób nazwać tego miejsca inaczej, gdyż
kręta i co raz węższa asfaltowa droga kończy się na Przełęczy w Roztokach
Górnych maluteńkim parkingiem, równo na granicy naszego państwa. Dalej jest już
tylko ogromna przestrzeń z imponującym widokiem na góry Polski, Ukrainy i Słowacji
okraszone karpacką buczyną. Uzbrojeni w aparaty, mapy, i gps wyruszyliśmy niezwłocznie niebieskim szlakiem
z przełęczy prosto na Rypi Wierch (1003 m n. p. m.), gdzie wg opisu miały znajdować się szczątki
samolotu. Szlak biegnie równo granicą polsko-słowacką i cały czas po grzbiecie,
wiec nie sposób się zgubić mimo pełnego zalesienia. Niemniej jednak ślady
„misia” na ścieżce w gęstych jak las borówczyskach nie pozostawiają złudzeń, że
człowiek jest tylko gościem w tej dzikiej krainie. Po około godzinie wędrówki
przerywanej co chwilę na podziwianie widoków, dotarliśmy na szczyt a naszym
oczom ukazała się mogiła lotnika ułożona z kamieni i części samolotu. Tuż obok
niej znajduje się charakterystyczna, nienaturalna wyrwa w ziemi, która zapewne
jest miejscem gdzie samolot wbił się w górę. Jej rozmiary jak i porozrzucane w
promieniu kilkuset metrów szczątki wraku świadczą o olbrzymiej energii tego
zderzenia. Po rozpoznaniu terenu i zrobieniu obszernej foto-dokumentacji
zaczęły się rodzić pytania, ponieważ zarówno w literaturze jak i publikacjach
dostępnych w sieci brak jest szczegółów dotyczących katastrofy. Niestety powoli
zachodzące słońce nie pozwalało na dyskusje na miejscu- w końcu nikt z nas nie
pragnął spotkania z wychodzącym o zmroku na żer niedźwiedziem- bardzo dobrze
znanym okolicznym mieszkańcom i kilku już „uświadomionym” paralotniarzom.
Po
powrocie do Bezmiechowej skontaktowaliśmy się z Muzeum Lotnictwa Polskiego w
Krakowie w nadziei na jakiekolwiek informacje. Jak się okazało nie byliśmy
pierwszymi poszukującymi śladów przeszłości na Rypim Wierchu. Latem 2012 r.
grupa ,, Orły Historii” po badaniach przeprowadzonych w rejonie Okrąglika udała
się w rejon naszych późniejszych poszukiwań i również odnalazła miejsce
katastrofy. Nawiązanie współpracy pomiędzy Akademickim Ośrodkiem Szybowcowym w
Bezmiechowej oraz zainteresowanymi stronami zaowocowało przyspieszeniem prac
nad wyjaśnieniem jednej z bieszczadzkich tajemnic. Pogoda sprzyjała, więc już
po dwóch dniach, wyposażeni w płócienne worki, plecaki i torby zjawiliśmy się
na przełęczy w Roztokach Górnych celem zebrania i zabezpieczenia jak
największej liczby elementów wraku do analizy. W pocie czoła, brudni od borówek
i błota zapełnialiśmy torby kolorowymi kawałkami poszycia, łuskami i elementami
podwozia. Kiedy wydawało się, że zebraliśmy już wszystko co można było odnaleźć
ciekawskim, ludzkim okiem, i kiedy nosiliśmy się z zamiarem powrotu do
samochodu naszym oczom ukazał się cały cylinder lotniczego silnika. Stał oparty
pomiędzy olbrzymim kamieniem, a konarami starego Buka i patrzył na nas jakby
miał już dość swojej 70letniej samotności.
Miłośnikom lotnictwa i pilotom nie trzeba chyba tłumaczyć jak
znamienne w skutkach może być odnalezienie takiego „artefaktu”. Ta najcenniejsza
zdobycz naszej grupy eksploracyjnej pozwoliła po kilku godzinach spędzonych na
internetowych poszukiwaniach na wydanie zaskakującego werdyktu – na Rypim
Wierchu rozbił się średni radziecki bombowiec Ił-4. Nasza satysfakcja była
jeszcze większa kiedy na podstawie przekazanych przez nas elementów wraku
potwierdzili to pracownicy muzeum w Krakowie.
Zabezpieczenie szczątków maszyny
i identyfikacja samolotu to pierwszy i najważniejszy krok w kierunku
rozwiązania tej zagadki, ale zostało jeszcze trochę do zrobienia. Przede
wszystkim trzeba ustalić w jaki sposób, w jakich okolicznościach doszło do
katastrofy, a także czy w leśnej mogile spoczywają kości radzieckich lotników.
Miejmy nadzieję, że po zebraniu wszelkich potrzebnych danych możliwe będzie
dokładne ustalenie tożsamości pilotów.
Być może dzięki staraniom podjętym przez grupę
„Orły historii” możliwa będzie ekshumacja, tak jak to miało miejsce w przypadku
pilota spod Okrąglika, który finalnie został pochowany na Cmentarzu Wojskowym w
Baligrodzie . Ktoś mógłby zapytać po co
to wszystko? Czy nie wystarczy zaspokoić się wątkiem lotniczym ? Otóż nie.
Każdemu, bez względu na narodowość należy się pamięć i szacunek. Z pewnością są
jeszcze rodziny, które chciałyby odwiedzić grób swoich bliskich, zaginionych 70
lat temu. Dlatego też każda taka inicjatywa będzie mocno wspierana przez
Akademicki Ośrodek Szybowcowy w Bezmiechowej i środowisko lotnicze z nim
związane. Są już wstępne plany wytyczenia szlaków turystycznych do miejsc
znanych katastrof lotniczych i umieszczenia tam tablic informacyjnych przez
lokalne władze samorządowe .
A to
wszystko po to, żeby Bieszczadzkie tajemnice nie odchodziły w niepamięć
pochłaniane karpacką puszczą, lecz były dostępne dla każdego kto chce się
zmierzyć z historią i przyrodą…
Oprócz mnie, w "ekspedycji" :) udział wzięli Ireneusz Zima, Cezary Zdrójkowski, Marcin Jaros i Szymon Tabak. Po kilku dniach od przekazania zebranych szczątków Akademicki Ośrodek Szybowcowy w Bezmiechowej otrzymał na piśmie oficjalne podziękowanie od Dyrektora Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Sami siebie też nagrodziliśmy odrobiną dobrego trunku :)
cdn.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz